روغن کاملینا، جایگزینی مناسب برای کلزا

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: دانه‌های روغنی پس از غلات به عنوان منبع تأمین انرژی در تغذیه انسان هستند که روغن آن مصرف خوراکی و صنعتی داشته و کنجاله آن به دلیل دارا بودن مقادیر بالایی پروتئین در جیره غذایی دام و طیور قرار دارد.

ایران با توجه به اقلیم‌های گوناگون و نیروی انسانی مستعد می‌تواند ضریب وابستگی به واردات روغن نباتی، کنجاله و دانه‌های روغنی را کاهش دهد، تولید دانه‌های روغنی نقش بسزایی در صرفه‌جویی ارزی، تسریع روند توسعه اقتصادی و استقلال قضائی کشور ایفا می‌کند.

در این راستا یکی از اساتید و محققان دانشگاهی از استان کرمانشاه با اعمال تغییرات ژنتیکی بر گیاه کاملینا توانسته به دانه روغنی دست پیدا کند که کیفیت و سازگاری بالایی با شرایط آب و هوایی کشور داشته باشد.

دانیال کهریزی عضو هیأت علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به نیاز کشور به روغن خوراکی و کنجاله برای تغذیه دام، اظهار کرد: در راستای برطرف کردن نیازهای مذکور تحقیقاتی در خارج از کشور بر گیاه کاملینا انجام دادیم تا اینکه در سال ۱۳۹۶ رقم سهیل از این محصول ثبت ملی شد.

وی با بیان اینکه روغن کاملینا مناسب و دارای ترکیبات عالی است، افزود: گیاه کاملینا در شرایط دیم کشور برخلاف بسیاری از گیاهان روغنی که با این شرایط سازگاری ندارند، سازگاری مناسبی داشته و از کنجاله آن می‌توان برای تغذیه دام، طیور و آبزیان استفاده کرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه با بیان اینکه روغن و کنجاله گیاه کاملینا در سازمان استاندارد ایران تأیید شده و به زودی ابلاغ می‌شود، گفت: برای افزایش ماندگاری روغن‌ها آنتی اکسیدان صنعتی به آن‌ها اضافه می‌شود، این در حالی است که روغن کاملینا به آنتی اکسیدان صنعتی نیاز نداشته و آنتی اکسیدان طبیعی در ترکیبات خود دارد.

کهریزی تصریح کرد: تحقیقات بر روی گیاه کاملینا ادامه داشته و امیدواریم علاوه بر رقم سهیل ارقام جدیدی معرفی شود، این مهم می‌تواند در سال‌های آینده اتفاق بیفتد.

وی با اشاره به کاربردهای دیگر گیاه کاملینا بیان کرد: این گیاه را می‌توان در صنایع آرایشی، بهداشتی، بیودیزل و تولید سوخت زیستی و در درمان استفاده کرد، این گیاه مورد حمایت وزارت جهاد کشاورزی بوده و تاکنون در ۱۵ استان کشور کشت شده است.

کهریزی به سابقه کشت گیاه کاملینا اشاره کرد و گفت: این گیاه بیش از چهار هزار سال پیش در کشورهای شمال اروپا کشت شده و هم‌اکنون کشت آن در کشورهای دیگر انجام می‌شود، در ۱۵ سال اخیر خواص بسیار بالای روغن کاملینا و مقاومت گیاه آن به خشکی سبب جلب توجه کشورهای دنیا شده و سال به سال کشت کاملینا افزایش می‌یابد.

به گفته کهریزی، گیاه کاملینا از نظر اصلاح ژنتیکی دستخوش تغییراتی شده اما وی به عنوان اولین ایرانی این تغییرات را انجام داده و در ۲ سال اخیر افرادی همچون علی اکبرآبادی و حسین رستمی احمدوندی به وی ملحق شدند.

عضو هیأت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه افزود: یکی از کارگاه‌های کوچک روغن کشی کاملینا در این استان وجود دارد که به عنوان اولین کارگاه روغن کشی این گیاه در کشور شناخته شده که همکاری‌هایی با استان خراسان شمالی داشته است.

کهریزی تصریح کرد: کارگاه‌های روغن کشی در استان‌های فارس، ایلام، مازندران و گیلان وجود داشته اما در مقیاس صنعتی کارخانه‌ای در استان البرز برای همکاری و خرید تمامی دانه‌های کرمانشاه اعلام آمادگی کرده تا دانه این گیاه وارد سیستم روغن کشی صنعتی شود.

سود بیشتر کاملینا در مقایسه با کلزا

وی با اشاره به اینکه در صورت وجود سرمایه‌گذاری در استان کرمانشاه برای پیاده سازی سیستم روغن کشی و بسته بندی آمادگی همکاری وجود دارد، ادامه داد: در صورت عدم وجود سرمایه گذار در این استان همکاری با استان‌های دیگر انجام می‌شود که در نتیجه آن اشتغال حاصل از روغن کشی این گیاه برای آن‌ها است.

کهریزی افزود: طی تحقیقات و توسعه گیاه کاملینا حمایتی از ما به عمل نیامده در صورتی که گیاهان غیر بومی همچون کلزا توسط افرادی وارد کشور شده و سود آن در دسترس افراد محدودی قرار می‌گیرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه خاطرنشان کرد: کشت گیاه کاملینا هیچ گونه وابستگی به خارج از کشور نداشته و بومی ایران است، اما هیچ گونه حمایتی از این گیاه نشده در صورتی که کشت، توسعه و روغن‌کشی کاملینا می‌تواند سبب سوددهی به کشاورزان زیادی شود.

کهریزی با اشاره به نقش دانشگاه‌ها در جامعه گفت؛ دانشگاه‌ها باید مبتنی با نیاز جامعه تحقیقات خود را انجام بدهند، تحقیقات گیاه کاملینا در دانشگاه انجام شده اما دانشگاه‌ها بودجه تحقیقاتی زیادی نداشته و تحقیقات در حد پایان نامه می‌ماند.

به گفته وی، اخذ مجوز از غذا و دارو و استاندارد از محدودیت‌های دانشگاه‌ها است.

کشت کاملینا به عنوان راهکاری برای مقابله با رانت

حسین رستمی احمدوندی عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به میزان سرمایه گذاری مورد نیاز برای صنعتی شدن روغن کشی کاملینا بیان کرد: در مقیاس صنعتی و در کارخانجات با برندهای معروف حداقل ۲۰۰ الی ۲۵۰ میلیارد تومان سرمایه برای روغن کشی این محصول مورد نیاز است.

وی افزود: در سطح سنتی، کارگاه‌های روغن‌گیری کاملینا همچون کارگاه‌های روغن‌گیری زیتون و کنجد سبب اشتغال بیشتر و تولید روغن سالم‌تر شده که می‌تواند با حداقل ۵۰ میلیون تومان راه اندازی شود.

عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم گفت: در صورتی که سرمایه‌گذارها به مقدار کافی دانه در اختیار داشته باشند، می‌توان روغن کاملینا را با حجم انبوه وارد بازار کرد.

به گفته رستمی احمدوندی مذاکرات با تنها کارخانه روغن کشی استان کرمانشاه انجام شده که با توجه به نیاز کارخانه به حجم بالای دانه حداقل ۲ هزار تن توافقی حاصل نشده زیرا که تأمین حجم مذکور نیازمند سرمایه در گردش برای آن‌ها است.

وی افزود: در صورتی که کارخانجات با سرمایه خود به این موضوع ورود پیدا کنند، می‌توان قرارداد تضمینی با کشاورزان بست.

رستمی احمدوندی خاطر نشان کرد: موضوع دانه‌های روغنی وارد رانت شده و با توجه به اینکه نرخ ارز بالا رفته و قرارگیری ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی در اختیار برخی واردکننده‌ها سود به تعداد محدودی می‌دهد، کشت کاملینا با توجه به کیفیت بالای دانه روغنی آن و کشت در مزارع دیم سودآوری گسترده‌تری داشته و باید وزارتخانه‌هایی همچون جهاد کشاورزی به این موضوع و حمایت از این محصول ورود پیدا کنند.

وی ادامه داد: سرمایه گذاران در این میان باید نگاه ویژه‌ای به داخل کشور داشته باشند، زیرا در این حالت به جای خروج ارز از کشور طیف گسترده‌ای از کشاورزان از سود روغن کشی کاملینا استفاده کرده و مقدار زیادی از روغن کشور تأمین می‌شود.